op de BIG ART 2023door Sandra Marcus ‘Was Getekend‘.

José Krijnen

Bijna vijf meter breed en twee meter hoog, zijn de twee houtskooltekeningen uit de serie Razzle Dazzle, die José Krijnen op BIG ART exposeert. De twee werken op papier hangen vrij in de ruimte, met de achterkanten tegen elkaar. Er ontstaat een soort tweeluik, waarbij de tekeningen automatisch een interactie met elkaar aangaan.

Voorheen maakte de kunstenaar vaak kleurrijke schilderijen van gedragen kledingstukken waarop veel patronen te zien waren. Geregeld bewerkte ze deze schilderijen ook met naald en draad. De laatste tijd kiest ze echter voor het tekenen in zwart-wit. De kunstenaar geeft aan dat het terugkeren naar de essentie – door te tekenen met een stukje houtskool – haar veel mogelijkheden biedt. Door de verscheidenheid aan grijswaarden, zijn haar werken alsnog zeer ‘kleurrijk’ te noemen.

In beide werken wordt je aandacht als eerste naar de mensfiguur getrokken. Een vrouw wordt op allebei de tekeningen met gebreide kledingstukken bedekt. De structuren, patronen en stofuitdrukking overheersen en verhullen de identiteit van de vrouw.

In het werk Razzle Dazzle / Ademgaten (2023), lijkt het kledingstuk zich los te maken van de contouren van het menselijk lichaam. Terwijl de vrouw haar gezicht met haar handen bedekt, zijn het veeleer de gebreide structuren en patronen, die haar aanwezigheid grotendeels verhullen. Het stof gaat zijn eigen leven leiden, en vormt een abstract en ruimtelijk web, dat zich uitspreidt over het blad. Met haar serie Razzle Dazzle houdt Krijnen zich bezig met het concept ‘disruptive patterning’, zoals omschreven door zoöloog Hugh Cott in zijn boek Adaptive Coloration in Animals (1940). Het is een vorm van camouflage die op het gebruik van ontwrichting is gebaseerd en waarbij contrastrijke patronen worden gebruikt die sterk afwijken van het onderwerp. De kunstenaar past deze strategie toe door de ruimtelijke, organische vorm met een grote platte lappendeken aan patronen te combineren, waarbinnen de losse onderdelen niet alleen verschillen in dessin, maar ook in stofuitdrukking, grijswaarden en contouren. Op deze manier laat Krijnen een getekende collage van stoffen ontstaan, waarbinnen je voortdurend verrast wordt door de verscheidenheid aan ritmes, patronen en ruimtes.

Door verschillende uitgespaarde (en dus witte) cirkels aan te brengen in haar tekening, weet Krijnen de verschillende ruimtelijkheden in haar tekening bij elkaar te brengen. De cirkels zijn waarschijnlijk de ‘ademgaten’ waarnaar ze in de titel van haar werk verwijst. Binnen haar horror vacuii tekeningen lijken ze te functioneren als interpuncties en rustmomenten. De cirkels doen denken aan Hieronymus Bosch’ Tuin der Lusten. Terwijl Bosch ze inzette als doorgangen naar een andere wereld: de hel, lijkt Krijnen de beschouwer een moment te laten ontsnappen en even tot adem te laten komen binnen de veelheid aan lijnen en patronen.

Doordat de kunstenaar op BIG ART twee werken tegen elkaar aan presenteert, lijken de gaten nu ook een doorgang naar elkaar te creëren. Een uitnodiging om de tekening aan de andere kant te bekijken. Op deze andere tekening, met de titel Razzle Dazzle / Ademgaten III (2023), is eveneens een vrouwelijke figuur bedekt met een gebreid gewaad. Ook van haar wordt de aandacht weggeleid door de lappendeken aan patronen, ruimtelijkheden, contouren en grijswaarden, die over de rest van het blad verspreid is. De patronen, die in haar vroegere werk meer gelieerd waren aan kledingstukken en het lichaam, zijn steeds meer een eigen leven gaan leiden. Het patroon lijkt de aanleiding geworden om op getekende ontdekkingstocht te gaan.